بررسی نظرات فرهنگی مهدی کلهر

اعتماد، ثریا سهرابی نژاد: «دولت توانسته راه 18 ساله را در دو سال طی کند،» (اعتماد 19/12/86) اگر کسی تا به حال پای صحبت های مشاور فرهنگی احمدی نژاد ننشسته باشد، معلوم نیست از شنیدن چنین حرفی چه عکس العملی نشان خواهد داد. اما برای کسانی که با «مهدی کلهر» آشنایی دارند، این حرف نه تنها عجیب نیست بلکه در موارد بسیاری مصداق نیز پیدا می کند. مشاور خوش فکر احمدی نژاد هم قابلیت های خود را بعد از روی کار آمدن دولت نهم نشان داده و در این چهار سال به اندازه 18 سال جملات قصار و طلایی از خود یادگار گذاشته است.
مهدی کلهر که همه او را به خاطر ظاهر نامتعارفش در کابینه احمدی نژاد می شناسند، یک تنه سعی دارد تمام بار آوانگاردیسم دولت را به دوش بکشد و با حرف ها و رفتارهای عجیب خود ثابت کند سلایق و تفکرات مختلفی در کابینه وجود دارد.
شاید اولین بار در بحبوحه انتخابات نهم بود که کلهر به عنوان مشاور فرهنگی احمدی نژاد در مصاحبه با شبکه تلویزیونی مهاجر (MITV) قدرت طنزپردازی خود را به رخ دیگران کشید و عنوان کرد حتی «رضا پهلوی و خواننده های لس آنجلسی» هم می توانند به ایران بیایند.
کلهر در آن مصاحبه از آزادی فراوان در عرصه فرهنگی کشور سخن گفت و وعده داد بسیاری از مهاجران به کشور باز خواهند گشت. اما انگار قرار بود هر چه او وعده می داد، یا اتفاق نیفتد یا عکس آن رخ دهد. چنان که به گفته منابع مغرض در این چهار سال نه تنها خواننده یی بازنگشت که تعدادی از هنرمندان وطنی هم مجبور به مهاجرت شدند.
کلهر در مصاحبه دیگری در گفت وگو با روزنامه همشهری ویژه نوروز درباره برخورد با ماهواره در دولت احمدی نژاد با لحن جالب و تاثیرگذاری پاسخ داد؛ «تو وقتی می آیی می گویی «ماهواره نداشته باش» یعنی تو شعور نداری بفهمی چه کانالی را باید ببینی و چه کانالی را نبینی. آخر شما چقدر به این ملت توهین می کنید،»
اما مدتی از روی کار آمدن دولت نهم نگذشته بود که فرمانده نیروی انتظامی در کنفرانس های خبری و حاشیه افتتاح های مختلف به خبرنگاران گفت؛ البته برای جمع آوری ماهواره وارد خانه مردم نمی شویم. کلهر که در همان مصاحبه جالبش با MITV، از آزاد گذاشتن جوانان برای انتخاب نحوه پوشش خود در دولت احمدی نژاد هم صحبت کرده بود، فردای همان روز انگار خود متوجه میزان طنز موجود در اظهاراتش شد و در مصاحبه دیگری با بخش فارسی رادیو بی بی سی سخنان مطرح شده در مورد موزیک، حجاب و... را نظرات شخصی خود و نه احمدی نژاد عنوان کرد،
او پا را از این هم فراتر گذاشت و در توجیه صحبت های عجیبش در گفت وگو با همشهری ویژه نوروز، مصاحبه خود را «برای خارجی ها دانست که ربطی به داخل کشور نداشت.» به گزارش تابناک وی گفت؛ من در آن مصاحبه مدافع نظام بودم. مجری برنامه هم راجع به دولت نهم سوال نمی کرد. «خانم هاویشام» های سیاسی در ایران به این مصاحبه دامن زدند،
خانم هاویشام که یکی از شخصیت های رمان آرزوهای بزرگ نوشته چارلز دیکنز است، شخصیتی قدرتمند و پولدار است که از آنها و دیگران برای پیشبرد اهداف خود کمک می گرفته است. حال اینکه ارتباط «خانم هاویشام های سیاسی در ایران» با اظهارات کلهر چیست را خود آقای مشاور باید توضیح می داد.
اما در همان ایام که رئیس دولت نهم با انکار هولوکاست و اصرار عجیبش در رد این مساله بسیاری از کشورها را متعجب کرده بود، مشاور خوش قریحه اش اظهارنظر دیگری کرد و دوباره سوژه یی را برای ستون طنز روزنامه ها فراهم کرد؛ «دانشمندان ما در خارج، در نوبت ایستاده اند، تا به ایران بازگردند،» ( اعتماد 19/12/86)
درست است که آمار منتشر شده از فرار مغزها و میزان ثبت نام کنندگان در آزمون IELTS برای خروج از کشور وحتی عکس این سخن کلهر را نشان می داد، اما این اظهارنظرها دیگر عکس العمل خاصی را برنینگیخت.
کلهر که عادت دارد تقریباً در همه زمینه ها اظهارنظر کند، زمانی که عده یی از اقتصاددانان به احمدی نژاد نامه نوشته و سیاست های اقتصادی او را به باد انتقاد گرفتند، استادان اقتصاد را تشبیه به «بچه» کرد و گفت؛ مگر می شود به ساز همه رقصید، آیا باید داد بزنید و اعلامیه بدهید و رونوشت به مکه و مدینه و واشنگتن بفرستید؟
آقای مشاور که قرار بود نماینده رسانه یی احمدی نژاد باشد، در همه این چهار سال تلاش کرد با ادبیات و ظاهر متفاوت خود با نسل جوان ارتباط برقرار کند و خود را آزاداندیش و مدافع حقوق برابر جنسیتی عنوان کند. شاید به همین دلیل بود که او نظر داد؛ همان طور که زنان الاغ سواری می کردند، دوچرخه سواری هم بکنند،
فارغ از درست یا نادرست بودن مفهوم این سخن، برخی ناظران معتقدند ادبیات و نحوه بیان سخن نه در حد و اندازه یک عضو کابینه دولت است و نه درخور بیان یک موضوع فرهنگی. اما به هر حال کلهر چون از ابتدا تصمیم گرفته بود با نگاه منحصربه فرد خود درباره همه چیز نظر دهد، دلیل استعفا و برکناری پی در پی وزرای کابینه را در مصاحبه با روزنامه ابتکار، خستگی مفرط و در نتیجه بی حوصلگی وزرا می داند که دلیل آن بالا رفتن سرعت رسیدگی به امور و فشردگی کار در دولت نهم است.
اما از همه اینها گذشته اظهارنظر عجیب تر آقای مشاور در گفت وگو با بیژن نوباوه و دکتر حسام الدین آشنا بود که در رادیو گفتگو انجام شد. کلهر در این گفت وگو ادعا می کند در انتخابات دهم شش میلیون از آرای احمدی نژاد کم شده است، در همان لحظه دکتر آشنا با حیرت می پرسد؛ یعنی شما اعتقاد دارید باید کاندیدایتان 30 میلیون رای می آورده؟ و کلهر با قاطعیت پاسخ می دهد؛ بله.
البته مهدی کلهر در انتخابات نهم هم اعتقاد داشت سه میلیون از آرای احمدی نژاد خوانده نشده است. اما انگار فراموش کرده بود که در این دوره مجری انتخابات خودشان بودند نه دولت رقیب ،
این سخن به قدری حیرت آور بود که رادیو گفتگو از درج این قسمت روی سایت خود خودداری کرد. سخنان حیرت آور آقای مشاور که همواره از سوی رسانه ها و دیگران دستمایه خنده و مزاح قرار گرفته است، گاه به گاف های عجیب نیز تبدیل می شود. کلهر که در برنامه دیگری با بیژن نوباوه در گفت وگوی ویژه خبری که به صورت زنده از شبکه دو سیما پخش می شد، به گفت وگو پرداخته بود، در قسمتی از سخنانش ادعا کرد انتخاب نام کشته شدگان پس از انتخابات بسیار حساب شده است و بار معنایی خاصی داشته و «عاطفه امام» را مثال می زند و او را جزء کشته شدگان اعتراضات حساب کرده و می گوید؛ مگر در میان نام های ثبت شده در ایران چند تا نام خانوادگی «امام» داریم؟ و در میان کسانی که این نام را دارند چند تایش «عاطفه» است ؟ ببینید چقدر انتخاب این نام که یکی از کشته شدگان بوده، حساب شده و دارای بار معنایی خاص است؟ البته او حق دارد در بحبوحه چنین دغدغه ها و مشغله هایی اخبار را دنبال نکند و عاطفه امام، دختر جواد امام - از فعالان سیاسی کشور - را که از ابتدا اعلام شد توسط عده یی ربوده شده و پس از 28 ساعت آزاد شده، جزء کشته شدگان به حساب آورد. شاید این طور به نظر برسد که مهدی کلهر تمام وقت خود را صرف کشف موضوعات مختلف و بعد بیان آنها به صورت عجیب تر می کند. اما نباید فعالیت های فرهنگی او را نادیده گرفت و از اشاره به آن صرف نظر کرد که بی انصافی در حق اوست. مهدی کلهر در کتابی از آزادی برای فرزندش می گوید.نکته در خور تامل درباره کتاب «نامه هایی به فرزندم درباره آزادی» این است که مقدمه آن در اسفند 87 نوشته شده و درست یک ماه بعد این کتاب مجوز گرفته و چاپ و توزیع شده است. (اعتماد ملی 23/2/86) البته کسی نباید فراموش کند که مشاور احمدی نژاد بودن، با وجود تمام سختی ها حداقل این یک حسن را می تواند داشته باشد و در شرایطی که حتی کتاب آموزش آشپزی هم ماه ها باید در صف انتظار مجوز باشد، اما کتاب آقای مشاور که درباره آزادی است، ظرف یک ماه مجوز می گیرد و چاپ و توزیع می شود.
روزنامه اعتماد ملی در صفحه اندیشه 23/2/88 خود، با تیتر « مهدی کلهر از آزادی می گوید / کتابی که حتماً باید بخوانید،» به بررسی «رساله آزادی» کلهر پرداخته و آن را با رساله دیگری به همین نام از جان استوارت میل مقایسه می کند که همان طور که کلهر این کتاب را تقدیم به دختر خود کرده، جان استوارت میل نیز کتاب خود را به همسر فقیدش تقدیم کرده بود. نویسنده با لحنی جالب به مقایسه شخصیت کلهر و استوارت میل پرداخته و تشابه های دیگری نیز بین آن دو می یابد. « جان استوارت میل، نطق های پارلمانی پرنفوذی داشته است. آنچنان که می گویند مخالفان او در مجلس عوام نیز به وقت سخنرانی های او در سکوت فرو می رفته اند و گلادستن وزیر نامی انگلستان نیز یک بار به یکی از دوستان خود گفته بود؛ موقعی که جان استوارت میل در مجلس صحبت می کرد همیشه این طور احساس می کردم که به گفته های پیغمبری گوش می دهم. مهدی کلهر نیز در سخن و کلام ویژگی های منحصربه فردی از خود نشان داده است وقتی که در تبلیغات انتخاباتی محمود احمدی نژاد از بازگشت خواننده های لس آنجلسی به کشور سخن گفت و بسیاری را در سکوت و حیرت فرو برد.»
بعد از انتخابات دهم و حوادث پس از آن بود که کلهر در پایان هفته دفاع مقدس، جمله جالب دیگری را به کارنامه خود افزود ؛ او در گفت وگو با ایرنا با انتقاد از منتقدان احمدی نژاد، آنها را بی انصاف خوانده و گفته است؛ ملتی که انصاف نداشته باشد، حتی اگر گرفتار رضاخان شود، نباید ناراحت شود،
البته آنچه کلهر گفته، لابد عقاید شخصی اش بوده و در مملکتی که طبق گفته رئیس دولت دهم «تقریباً آزادی مطلق وجود دارد» طبیعی است که مشاور دولت نیز بتواند از آزادی بیان موجود بهره مند شود و دیدگاه هایش را بگوید.
کلهر که به گفته خود بسیاری از اطرافیانش او را «دن کیشوت» می نامند، در ادامه گفت وگوی خود، شاهکار دیگری آفرید. سخنان او اگر چه ظاهراً مرتبط با امور فرهنگی بود اما در بخش هایی از آن با کنایه به میرحسین موسوی و اطرافیان او، به سخنرانی ابتدای دهه 60 بیژن زنگنه - یکی از اعضای اصلی ستاد انتخاباتی میر حسین موسوی در انتخابات اخیر - اشاره و ادعا کرد؛ «مهندس زنگنه بعد از ادغام دو وزارت فرهنگ و هنر و ارشاد اسلامی، معاون فرهنگی وزارت جدید شد و در یک سخنرانی اعلام کرد جوانانی که ما تربیت کردیم، هم اکنون در جبهه ها می جنگند.»
کلهر که در آن دوره دو سال و نیم پست های معاونت فرهنگی، هنری و سینمایی را تجربه کرده بود، تعریف می کند که بعد از سخنرانی زنگنه، خطاب به وی جمله حیرت انگیزی را بیان کرد که هرچند از شخصیتی چون کلهر بعید نبود، اما به جرات یکی از شاهکارهای او بوده است؛ «این جوانان تربیت شده فرهنگ اسلامی شما نیستند، ظلم ستیزی این جوانان متاثر از فیلم های وسترن امریکایی و ایتالیایی است،»
اگر هر شنونده یی با شنیدن این حرف آه از نهادش برنخیزد که چرا این فکر زودتر به ذهن او نرسیده، جای تعجب دارد. واقعاً اگر متولیان فرهنگی کشور زودتر از مهدی کلهر به این نتیجه می رسیدند که سینمای امریکا و ایتالیا تا این حد قادر است در افراد و آن هم نه یک نفر و دو نفر، بلکه هزاران نفر چنین تاثیری بگذارد، قطعاً بسیار زودتر از اینها درهای کشور را به سوی تولیدات بی سانسور هالیوود می گشودند تا بلکه مشکلات کشور زودتر از اینها حل شود،
اما اینکه چرا اظهارات عجیب و غریب کلهر واکنش خاصی را برنیانگیخته و فارغ از اینکه اگر فردی از جناح مقابل چنین جمله یی را بیان می کرد، چه برخوردی با او صورت می گرفت، عجیب تر اینکه اگر از یاران و اطرافیان خود مهدی کلهر همچون مشایی، الهام و... نیز کسی چنین می گفت، قطعاً جنجال عجیبی به پا می شد، اما اینکه چرا سخنان آقای مشاور چنین مورد بی اعتنایی شخصیت های سیاسی و مسوولان و بعضاً محافل خبری قرار می گیرد نکته دیگری است که جای تامل دارد. شاید تنها واکنش ها به این جمله قصار «دو تا کشیده» باشد که کلهر به احمد خورشیدی دبیر کل جمعیت خدمتگزاران و سرداران دفاع مقدس بدهکار است. یا واکنش جالب تر امیرعلی امیری قائم مقام حزب توسعه و عدالت ایران اسلامی که با یک جمله، تمام احساس خود را به آقای مشاور و سخنان او نشان داده است؛ «من وقتم را برای شنیدن حرف های کلهر تلف نمی کنم،»
اینکه چرا کمتر کسی وقت خود را برای صحبت های مشاور رسانه یی احمدی نژاد تلف می کند و اساساً اظهارات این مشاور بامزه چرا آنچنان محلی از اعراب ندارد، نکته یی است که مشاور احمدی نژاد باید در خصوص آن اندکی تامل کند.